W kolejnym wpisie z serii „Dipisi w sieci” (poprzednie znajdziesz tutaj) przeglądam popularną przeglądarkę materiałów wideo YouTube. Czy w tej bazie filmów można znaleźć materiały dotyczące dipisów? Otóż będziecie zaskoczeni, ponieważ jest ich tam całkiem sporo. Większość z nich to materiały propagandowe aliantów nakręcone tuż przed zakończeniem wojny albo już po jej zakończeniu. Zostały opublikowane na profilach różnych instytucji muzealnych/dokumentujących albo przez osoby prywatne. Mogą z pewnością służyć do zobrazowania omawianego problemu a także jako materiał edukacyjny/poglądowy. Należy przy tej okazji zdawać sobie sprawę z tego, że spora część archiwalnych materiałów filmowych znajduje się offline w zbiorach archiwalnych instytucji w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Niemniej jednak użytkownicy sieci poszukując filmowych źródeł związanych z dipisami nie są skazani na porażkę.
We wspomnianej przeglądarce wpisałem dwa zapytania: 1. <displaced persons>; 2. <unrra in germany>. Pewna część wyników powieliła się w przypadku powyższych zapytań. Były także takie, które zarówno w jednym jak również w drugim przypadku nie występowały. Każda z fotografii (Fot.1-31) jest aktywna i bezpośrednio łączy się z zamieszczonym w sieci materiałem. W pierwszej kolejności przeglądałem materiały opublikowane przez Yad Vashem. Pierwszy materiał to historia Abrahama i Shoshany Roshkovski, którzy opisują życie w obozach dla dipisów. Wideo jest fragmentem filmu pt. „Obozy osób przesiedlonych” zrealizowany przez Muzeum Historii Holokaustu w Yad Vashem. Drugi to materiał edukacyjny poświęcony ocalałym z Holokaustu, którzy trafili do obozów dla dipisów.
Kolejną „kopalnią” filmów dokumentalnych okazał się profil British Pathé. To instytucja, która działa od początku XX wieku i jest największym producentem filmów dokumentalnych w Wielkiej Brytanii. Dotąd opublikowała na swoim profilu 85 tys. filmów (zob. tutaj). Warto pamiętać oglądając wspomniane filmy/dokumenty, że ich charakter był/jest czysto propagandowy. Filmy które mnie w tym przypadku zainteresowały (Fot.3-14) dotyczą: obozu dla dipisów we Włoszech, dipisów z krajów bałtyckich (Litwa, Łotwa i Estonia), jeńców wojennych, Żydów dipisów w Hamburgu, wizyty Eleonory Roosevelt w okupowanych Niemczech w tym m.in. w obozie dla dipisów Zeilsheim, uchodźców z krajów bloku wschodniego w obozie Marienfelde w Berlinie (pisałem o nim we wcześniejszym wpisie zob. tutaj), obozu we Friedland (zob. artykuł dr. Marcina Przybysza), ewakuacji dipisów do Wielkiej Brytanii, transportu Żydów dipisów do Nowego Jorku, dezynfekcji proszkiem DDT w obozie Immendorf oraz francuskich jeńców wojennych.
W wynikach pojawił się także materiał opublikowany przez World Ort na którego profilu znalazłem fragment filmu dokumentalnego pt. „Passport to Freedom” (1948). Jego fabuła koncentruje się wokół prezentacji działań ORT-ów i aktywizacji dipisów w obozach na terenie stref okupacyjnych.
Dodatkowo w przeglądarce odnalazłem sporo materiałów wideo związanych z dipisami, które zamieszczone zostały przez różne osoby najprawdopodobniej interesujące się historią tej społeczności.
Dodatkowo poniższy materiał (Fot.22) jest wycinkiem filmu pt. „Answer for Anne„. Powstał w 1949 r. a jego producentem było Lutheran World Action i National Lutheran Council (LWANC). Fabuła filmu koncentruje się na losach dipisów w powojennej Europie oraz usługach jakie dla nich świadczyła luterańska służba imigracyjna i uchodźcza (LIRS). Pierwszoplanowe role w filmie zagrali Lenka Peterson (1925-2015), Will Geer (1902-1978) i Harvey Stevens (1901-1986). Cały film trwa 40 minut i dostępny jest tutaj.
Pewnym ewenementem spośród wyników poszukiwania były filmy dokumentalne związane z narodowymi obozami przejściowymi dla dipisów. Bardzo ciekawym wyjątkiem jest materiał poświęcony właśnie dipisom ormiańskiej narodowości w Stuttgarcie. Była to grupa, która nie na długo pozostała w okupowanych Niemiec i trafiła do USA. O ile materiały filmowe najczęściej były związane Żydami dipisami, polskimi dipisami albo niemieckimi przesiedleńcami o tyle poniższy materiał stanowi stosunkowo rzadki rarytas. Film został podzielony na dwie części. Link do pierwszej zamieszczam poniżej pod screenem a drugi znajduje się tutaj (zob. część 2).
Na zakończenie tego obszernego wpisu zamieszczam screen (Fot. 31) do materiału ARTE.de, który opublikował film dokumentalny pt. „Die Kinder von Markt Indersdorf (2018)” w autorstwa Théo Ivanez”. Jest on poświęcony pierwszemu obozowi dla dzieci dipisów założonemu na terenie klasztoru w Markt Indersdorf w powiecie Dachau. Po zakończeniu wojny w tym obozie znalazło schronienie blisko tysiąc dzieci. Wiele z nich znalazło swój dom w USA, Polsce oraz Izraelu.
Przy tworzeniu tego wpisu korzystałem:
- Marynowska Anna, 85 tysięcy filmów British Pathé , historia.org.pl, 22.04.2014 r. [dostęp: 04.03.2020 r.]
- internetowa przeglądarki filmów YT.
- ze stron internetowej Yad Vashem.
- ze strony internetowej British Pathe.
- ze strony internetowej Lutheran World Action i National Lutheran Council.
- ze strony internetowej World Ort.
- ze strony internetowej Hebrew University of Jerusalem.
- ze strony Arte.de na której zamieszczono materiał filmowy pt. „Die Kinder von Markt Indersdorf (2018)”, Arte.de (tutaj).
© łukasz wolak
